Những năm gần đây, nấm Mối được biết đến là nấm thực phẩm có giá trị dinh dưỡng cao, được thu hái tự nhiên vào mùa mưa ẩm, số lượng ít nên giá thành cao, khoảng hơn 300.000 đ/kg; nấm được thu chủ yếu ở các tỉnh vùng Tây Nam bộ (Bến Tre,…) và Đông Nam bộ (Đồng Nai, Bình Dương,...). Năm 2021, Trung tâm Công nghệ Sinh học Đà Nẵng thực hiện nhiệm vụ ‘‘Xây dựng mô hình sản xuất giống nấm và nuôi trồng thương phẩm nấm Mối đen (Xerula radicata)’’.

Tên nấm Mối xuất phát từ việc chúng chỉ mọc ở nơi có nhiều mối đất sinh sống, điều kiện mọc của loại nấm này được tạo nên từ phần nước bọt của những con mối đất để lại và gặp thuận lợi sẽ sinh ra nấm bởi độ ẩm được tạo nên khi trời mưa. Có 2 loại nấm Mối là Mối đen và Mối trắng. Từ năm 2010 nấm Mối đen đã được nuôi trồng thành công trong điều kiện nhân tạo.

Một số đặc điểm nhận biết nấm Mối đen:

• Khi trưởng thành, loại nấm này sẽ cao khoảng 10-15 cm;
• Thân nấm màu trắng hơi xạm đen, hình trụ tròn không đều với bán kính 0,5-1,5 cm;
•  Mũ nấm màu nâu đen, khá nhỏ và như dạng ô cụp, có bán kính 3-5 cm (tuy vậy vẫn có thể bắt gặp đến 10-15 cm);
• Rễ của chúng khá dài và cắm sâu vào cơ chất.

Nấm Mối đen có thịt bên trong màu trắng, vị ngọt; mọc theo nhóm, đơn lẻ, thân lẻ, ưa nhiệt từ 24-32°C, với các thành phần dinh dưỡng và công dụng khi sử dụng thường xuyên như sau:

• Trong quả thể nấm có các enzyme ở dạng tự nhiên sẽ giúp hỗ trợ chống rối loạn chuyển hóa cholesterol, protein và carbohydrate, mà nguyên nhân là hóc môn của tụy hoạt động yếu hoặc không được tổng hợp đủ, rất tốt cho những người bệnh tiểu đường và sẽ giúp phá vỡ cấu trúc đường và tinh bột có trong các thực phẩm ăn, giúp người bệnh cải thiện và giảm chỉ số đường huyết.
• Nấm Mối đen rất giàu chất xơ hơn nhiều loại rau và hạt, nên bổ sung nấm và giảm thịt sẽ nhanh khỏi bệnh.
• Trong loại nấm này còn có hàm lượng phốt pho rất cao, rất có lợi cho người bệnh và những người lớn tuổi.
• Nấm Mối đen giàu beta-glucan có hoạt tính sinh học. Nhóm này có khả năng chống  oxy hóa và đặc biệt là một tác nhân tăng cường miễn dịch và kháng ung thư (hình dưới đây).

 Mô phỏng quá trình kích hoạt đại thực bảo bởi beta-glucan hoạt tính (nguồn: Alchetron)

• Nấm này cũng chứa nhiều acid linoleic có tác dụng ngăn chặn sự gia tăng của các estrogen trong cơ thể, và oudenone có khả năng ức chế các tế bào ung thư và các loại u ác tính.
• Giảm nguy cơ thiếu máu, thiếu sắt. Nấm Mối đen là một trong những loại thực phẩm bổ sung sắt bên cạnh nấm Rơm, nấm Mộc nhĩ. Khi ăn nấm thì lượng sắt có trong nấm sẽ dễ dàng được hấp thu cơ thể, từ đó cải thiện chứng thiếu máu hiệu quả tự nhiên và nhanh hơn.
• Giảm stress, đau đầu, mệt mỏi, do rất nhiều vitamin nhóm B (gồm các loại B1, B2, B3,…) tốt cho máu, nhờ lượng máu được bổ sung đầy đủ, giúp máu được đưa đi đều khắp cơ thể và lên não, góp phần giảm bớt chứng đau đầu, giảm mệt mỏi, stress.
• Hỗ trợ hệ tiêu hóa và hỗ trợ điều trị các căn bệnh liên quan đến tá tràng, rối loạn tiêu hóa, chán ăn, viêm loét dạ dày tá tràng, giúp giảm cân, giữ dáng do nấm là loại thực phẩm ít calo, rất thích hợp cho những người ăn kiêng, khi thay thịt bằng nấm và rau củ quả.
• Giúp giải độc và tăng cường chức năng gan, vì nấm Mối đen có nhiều dưỡng chất thiết yếu bổ trợ tốt cho gan như tăng hàm lượng glucogen trong gan, hạ thấp men gan, giúp giảm tác hại của carbon tetrachlorid, prednisone và thioacetamide là những chất không hề tốt với gan.

Vì những giá trị tuyệt vời này của nấm Mối đen, năm 2021, Trung tâm Công nghệ Sinh học Đà Nẵng thực hiện nhiệm vụ ‘‘Xây dựng mô hình sản xuất giống nấm và nuôi trồng thương phẩm nấm Mối đen (Xerula radicata)’’ với quy mô 2.000 bịch phôi. Nhiệm vụ nhằm các mục tiêu:

• Xây dựng được quy trình sản xuất giống nấm Mối đen cấp 1, 2;
• Xây dựng được quy trình sản xuất nấm Mối đen thương phẩm;
• Sản xuất nấm Mối đen tươi thương phẩm và xây dựng thương hiệu nấm Mối đen của Trung tâm trên thị trường tiêu thụ;
• Chuyên đề đánh giá khả năng thích nghi, đặc điểm sinh trưởng và năng suất, chất lượng của 5 nguồn giống nấm khác nhau.

Tài liệu tham khảo:

1. https://namxanh.vn/nam-moi-den/
2. https://himana.vn/tim-hieu-ve-nam-moi-den/
3. https://baokhuyennong.com/nam-moi-va-nhung-thong-tin-can-biet-ve-loai-nam-moi/

Thu Thủy